ΟΙ ΕΡΑΣΤΕΣ
ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ
Οι 120 Έλληνες και Ξένοι Προπονητές Ποδοσφαίρου – Μπάσκετ – Στίβου που αγωνιούν και πάσχουν περισσότερο από όλους για το αποτέλεσμα και γράψανε την επιτυχημένη ιστορία του Παναθηναϊκού. *
Μια ειδική εργασία του Γιώργου Λιβέρη
Οι εραστές του αποτελέσματος (Ποδόσφαιρο)
Οι εραστές του αποτελέσματος (Μπάσκετ)
Οι εραστές του αποτελέσματος (Στίβος)
* Πατήστε στον κάθε τίτλο για να μεταβείτε στο σχετικό κείμενο
Περισσότερο από τους αθλητές λατρεύουν το αποτέλεσμα οι προπονητές. Σκέπτονται, πασχίζουν, αγωνιούν, μόνο γι’ αυτό. Μοναδική επιδίωξή τους να επιτευχθεί. Ο τρόπος και το μέσο που θα γίνει αυτό αποτελεί την κυρίαρχη διάσταση. Τα υπόλοιπα έρχονται σε δεύτερη μοίρα.
Αναντίρρητα υπάρχει και το θέαμα. Αλλά αυτό έχει αξία υπό την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται το ποθητό αποτέλεσμα. Είναι χωρίς ουσία ένα υπέροχο θέαμα με ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Το γνωρίζουμε και τελικά το επικροτούμε όλοι. Αρνούμεθα να είμαστε φιλοθεάμονες, γίναμε οπαδοί. Αυτό ισχύει παγκόσμια, άσχετα εάν τα εκλεκτά ταλέντα του διεθνούς ποδοσφαιρικού ρεπερτορίου φθάνουν στο αποτέλεσμα μέσα από ένα θέαμα που έρχεται λόγω της μοναδικής επιδεξιότητάς τους και των ζογκλερικών ικανοτήτων τους.
Η αναφορά φυσικά για το Ποδόσφαιρο και το Μπάσκετ. Οι προσπάθειες των ομάδων που επιχειρούν μέσα από τακτικές και αιφνιδιασμούς πρέπει να βγάζουν και θέαμα. Πολλές φορές επιτυγχάνεται. Τις περισσότερες όμως παραχωρεί τη θέση του στη δυναμική του μονόδρομου που οδηγεί στο αποτέλεσμα.
Αυτό διαπιστώνεται ευκολότερα στο Μπάσκετ όπου τώρα πλέον η (μη θεαματική) άμυνα έχει κυριαρχήσει στις τακτικές των ομάδων. Διότι αυτή κυρίως προσφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αλλά καταπονεί ιδιαίτερα τους παίκτες, οι οποίοι ενστικτωδώς αντιδρούν χρειαζόμενοι πίεση για να εφαρμόζουν αμυντικά συστήματα.
Αναγκαστικά αποδεκτοί οι νέοι μέθοδοι τακτικής από τους φιλάθλους. Περισσότερο από τους προπονητές που σταδιακά οδηγήθηκαν στο σημερινό αγωνιστικό μοντέλο. Παγκόσμια εκφραστική συνήθεια μετά την πλημμυρίδα των διαφόρων μορφών στοιχημάτων.
Θεός λοιπόν το αποτέλεσμα. Εκπρόσωποι, για την επίτευξή του, οι προπονητές. Πλέον επιτυχημένοι οι ικανοί να φέρνουν τους Παίκτες και τους Αθλητές σε πλεονεκτική θέση έναντι των αντιπάλων. Στην ιστορία του ο Παναθηναϊκός είχε περισσότερους από 120 προπονητές στο Ποδόσφαιρο, το Μπάσκετ και το Στίβο. Άλλους επιτυχημένους, άλλους όχι. Κάποιους με μακροχρόνιους δεσμούς, άλλους με ολιγοήμερες (!) σχέσεις. Θα προσπαθήσω να τους παρουσιάσω όλους. Κυρίως βέβαια τους επιτυχημένους, με κάποια σειρά αξιολόγησης. Με αντικειμενικά κατά το δυνατόν κριτήρια, αλλά και προσωπικά, από επηρεασμούς που δεν είναι δυνατόν να μην επιδρούν. Σε μια πορεία μεγαλύτερη των 60 ετών στους κόλπους του Αθλητισμού, όπου είχα πλήθος ευκαιριών να τους συναντήσω.
ΟΙ ΕΚΛΕΚΤΟΙ ΤΟΥ ΣΤΙΒΟΥ
Ο Κλασσικός Αθλητισμός έχει τους δικούς του φανατικούς οπαδούς, τους λάτρεις των ατομικών αγωνισμάτων. Εκφραστές της πίστης στην αξία της προσωπικής προσπάθειας. Αφοσιωμένους στα χιλιόχρονα αγωνίσματα του ανθρώπου όπου μόνος κάθε φορά, επιχειρεί να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό. Πραγματικούς εραστές της επικράτησης του ατόμου επί του ατόμου και της έμπρακτης θεοποίησης εκείνων που υπερβαίνουν τα όρια και τα μέτρα της λογικής.
Οι χρόνοι στο Μαραθώνιο στις 2 ώρες και 5’ συναρπάζουν, επιδόσεις κάτω από 10’’ στα 100 συγκλονίζουν, άλματα στα 8 ½ μέτρα μαγεύουν και ρίψεις στη σφαιροβολία στα 21μ. αφήνουν άφωνους τους πάντες. Αυτοί είναι οι ερασιτέχνες φίλοι του Στίβου που αρέσκονται να γίνονται οπαδοί, καταμετρητές, κριτές, χρονομέτρες, στατιστικοί, παράγοντες, βετεράνοι αθλητές, ευκαιριακοί προπονητές.
Ακριβώς αυτό το κράμα, αυτή η συνένωση των στοιχείων, με μεσογειακό πάθος, έφερε και το 1919 τους ανθρώπους του Παναθηναϊκού κοντά στο Στίβο και με την ανάμειξη, ίσως και αντιφατικών ατόμων, δημιούργησε ένα ισχυρότατο τμήμα, πολυπρόσωπο που όλοι προσπαθούν να προσφέρουν περισσότερα του ενός πράγματα. Έτσι εδώ δεν έχουμε τους σαφείς διαχωρισμούς που υπάρχουν στα ομαδικά σπορ. Στο Στίβο ο φίλαθλος μπορεί να είναι και άριστος γνώστης των θεμάτων, ο χρονομέτρης να είναι προπονητής, όπως και ο παράγων να παρέχει τεχνικές οδηγίες.
Τα παραπάνω τα συναντάμε ως συνήθη φαινόμενα στην ιστορία του τμήματος Στίβου από την πρώτη ημέρα δημιουργίας του. οι διοικητικοί παράγοντες δίνουν οδηγίες στους νεοεισερχομένους και οι παλαιότεροι αθλητές προσφέρουν την εμπειρία τους στους νέους. Οι πρώτοι αθλητές του Παναθηναϊκού που αγωνίσθηκαν σε Ολυμπιακούς Αγώνες το 1920 στην Αμβέρσα ήσαν ο Θεοδόσης Δημητριάδης στα 110μ. εμπόδια και ο Μιχάλης Πονηρέας στο τριπλούν (12.60). Ως προπονητές τους ήσαν οι μετέχοντες αθλητές και παράγοντες του Συλλόγου Γιώργος Καλαφάτης και Απόστολος Νικολαΐδης. Ήσαν οι ίδιοι παραπάνω που συμβούλευσαν και οδήγησαν μετά 4 χρόνια, στους Ολυμπιακούς στο Παρίσι, το μεγάλο ταλέντο του ύψους, τον Αντώνη Καρυοφύλλη να αγωνισθεί και να πηδήσει 1.70. Την επόμενη τετραετία ο ίδιος πήδησε 1.77 ενώ έφθασε το Πανελλήνιο ρεκόρ στα 1.85,8 (1928).
Στην αναζήτηση του πρώτου επίσημου προπονητή Στίβου αναγκαστικά θα προχωρήσουμε διά της τεθλασμένης. Διαφορετικά βρισκόμαστε σε αδιέξοδο.
Όττο Σίμτσεκ
Η πρόοδος του Ελληνικού Στίβου στη δεκαετία του ’20, η συμφωνία για διοργάνωση Βαλκανικών Στίβου (ουσιαστικά) από το 1929, η αναρρίχηση των παλαιών πρωταθλητών Νικολαΐδη, Καραμπάτη, Ρινόπουλου, Δάλλα, Μπαλτατζή – Μαυροκορδάτου κ.λ.π. σε διοικητικά πόστα και (κυρίως) η έλλειψη ελλήνων προπονητών, έστρεψε το ενδιαφέρον προς το εξωτερικό. Την ακμάζουσα Ουγγαρία. Ο ΣΕΓΑΣ έφερε, από το 1929 τον Όττο Σίμιτσεκ που άρχισε να προπονεί όλους τους Έλληνες αθλητές. Όχι μόνο με γυμναστικές ασκήσεις όπως έκαναν οι τότε γυμναστές μας. Άρα ο πρώτος πραγματικά προπονητής και για τον Παναθηναϊκό ήταν ο νεοαφιχθής Ούγγρος. Υπάρχει μια άποψη ότι από τότε και ακολούθως γύμναζε μόνο την αφρόκρεμα του Παναθηναϊκού. Ίσως να συνέβαινε αυτό, καθώς είχε προσληφθεί από το ΣΕΓΑΣ για την Εθνική Ομάδα. Έτσι όμως άκουγαν τις σωστές οδηγίες προπόνησης και οι αθλητές του Παναθηναϊκού Τσουκαλάς, Παούρης, Βελκόπουλος, Φραγκούδης, Σκιαδάς, Καραγιάννης, Θάνος, Αρβανίτης κ.λ.π. που όλοι τους από την αρχή γυμνάζοντο στο Στάδιο.
Δεύτερη θετική παράμετρος υπήρξε το αυθόρμητο ενδιαφέρον του δρομέα Χρύσανθου Τσουκαλά να διδάσκει τους νέους συστηματικά, με αγάπη και με την έγκριση του Συλλόγου. Με έμφυτο στυλ μετέφερε τα διδάγματα του Σίμιτσεκ, την πείρα από τους Βαλκανικούς Αγώνες και τις γνώσεις από το εξωτερικό σε όλους τους αθλητές. Απόδειξη των ενδιαφερόντων του και της επιμέλειας του είναι το γεγονός ότι πρώτος αυτός ασχολήθηκε με τα 3.000 στήπλ στην Ελλάδα. Ενώ το αγώνισμα ετελείτο στο εξωτερικό από δεκαετίες ο Χρύσανθος Τσουκαλάς το 1933 ήταν ο πρώτος που τόλμησε και κατέγραψε το πρώτο ρεκόρ με χρόνο 10,226. Το κατέρριψε το 1936 με 10.06 ενώ στην Ευρώπη «γύριζαν» στα 9΄.
Ο Χρύσανθος Τσουκαλάς γεννήθηκε το 1907 στο Παραλλογγί της Γορτυνίας και άρχισε να τρέχει όταν ήρθε στην Αθήνα το 1927. Μετείχε συνολικά σε 5 Βαλκανικούς Αγώνες (1930 – 31 – 32 – 33 – 34) σε 10 αγωνίσματα, με θριαμβευτική χρονιά του αυτή του 1933 που αναδείχθηκε σε ήρωα. Τα ρεκόρ του ήσαν: 800μ. 2.04.1, 1.500μ. 4.11,8, 3.000μ. απλά 9.06,4 και 5.000μ. 15.49,6. Αντίθετα με τον Ανδρέα Παούρη που εξελίχθηκε σε αποκλειστικά διοικητικό παράγοντα ο Χρύσανθος Τσουκαλάς πρέπει να θεωρείται ως ο πρώτος επίσημος προπονητής Στίβου του Παναθηναϊκού που παρέμεινε στις επάλξεις για πολλά χρόνια και μετά τον Β΄ΠΠ.
Διάδοχός του υπήρξε ο Μιχάλης Μητροφάνης καθηγητής Φυσικής Αγωγής (και στο ΕΜΠ), παλαιός πρωταθλητής του επί κοντώ, συστηματικά ασχολούμενος με το σύνολο των αθλητών του Παναθηναϊκού, αμειβόμενος από το Σύλλογο και συνεργαζόμενος εντατικά με τον εκάστοτε Έφορο του Τμήματος. Όπου εκεί είχαμε πολλές αλλαγές αντίθετα με την μακροχρόνια σταθερότητα που κρατούσε στο πόστο του ο Μητροφάνης, πάντα με πολύ προσοχή ευφυΐα και διπλωματία αποφεύγοντας την ανάμειξή του στα διοικητικά.
Κώστας Παπαναστασίου
Το μεγάλο ταξίδι των δρασκελισμών ανόδου στη μεταπολεμική κορυφή του Στίβου άρχισε διοικητικά με τη διάλυση της Μακρονήσου και την άφιξη στην Αθήνα του Κώστα Παπαναστασίου οπότε πήρε στα χέρια του την αρχηγία του Τμήματος. Ήταν αρχές της δεκαετίας του ’50. Οι πάντες έμειναν εκστατικοί από την ορμή, δράση και προσωπικές δαπάνες του νεαρού δικηγόρου. Οι αισιόδοξοι στήριξαν τις ελπίδες τους σ’ αυτόν. Οι συντηρητικοί προσπάθησαν να κάνουν μια απόσταξη στις ιδέες του νεοεισελθόντος. Του δώσανε όμως και ένα δικό τους όνομα: ο «Κοκός».
Ο Παπαναστασίου ανασκουμπώθηκε και άρχισε το έργο. Στον ισχυρό αγωνιστικό πυρήνα που βρήκε (Στέφανος Πετράκης, Θανάσης Παντελιάδης, Μιχάλης Βροντίσης, Γιάννης Παλαμιώτης, Γιώργος Καραγιώργος, Γιάννης Λάμπρου, Βασίλης Μαυροειδής, Ρήγας Ευσταθιάδης κ.λ.π) άρχισε να προσθέτει νέα ονόματα (Γιάννης Καμπαδέλλης, Νίκος Γεωργόπουλος, Γιώργος Κάβουρας, Κώστας Θεοδωράκης, Μιχάλης Σίδερης, Χρήστος Παπανικολάου, Παναγιώτης Μπεθάνης, Γιάννης Κομητούδης κ.λ.π) με αποτέλεσμα το 1954 ο Παναθηναϊκός να είναι ώριμος να διεκδικήσει τα πρωτεία από τον ισχυρότατο ΕΓΣ και τον ισχυρό ΠΓΣ.
Το πρώτο μεγάλο λάθος του Παπαναστασίου έγινε στους Πανελληνίους του 1954 όταν στη σκληρή βαθμολογική μάχη με τον ΕΓΣ πίστεψε ότι η ομάδα αδικήθηκε, στην κατάταξη του σπριντ (όπου η μεγάλη μάχη) και απέσυρε την ομάδα. Απόφαση εν θερμώ, ενέργεια αντιαθλητική, χωρίς έγκριση της διοίκησης. Η κίνηση αυτή τσαλάκωσε το προφίλ του Παπαναστασίου στους αθλητές και αφαίρεσε ποσοστό εμπιστοσύνης από την ηγεσία προς τον Παπαναστασίου, αφού η πράξη οπωσδήποτε ήταν μια αλαζονική πρωτοβουλία.
Νίκος Γεωργόπουλος
Γιώργος Κάβουρας
Από την επόμενη χρονιά (1955) ο Παναθηναϊκός έφθασε στην κορυφή και έμεινε εκεί ακλόνητος για πολλά χρόνια. Το γυαλί όμως είχε ραγίσει. Νέοι αρχηγοί του Τμήματος ήρθαν στο πόστο (από το 1959) και αργότερα νέοι προπονητές αλλά όχι με τόσο θόρυβο και αναστάτωση. Ακολούθησαν ως αρχηγοί ο δικηγόρος και παλαιός πρωταθλητής των 800μ. Θανάσης Παντελιάδης, που αργότερα έφυγε στις ΗΠΑ, ο ασφαλιστής Γιώργος Ματσκανίδης, τσαμπιόνη στην ημιαντοχή με το χαϊδευτικό όνομα «σαύρας», ο πρωταθλητής του ακοντισμού Στάθης Καλαμπάκος, ο άψογος στο στυλ του Πέτρος Γκιουράνοβιτς ο βραχύσωμος αλλά δραστήριος Μάνος Ζηρεμίδης ο τραπεζικός Γ. Διαμαντόπουλος κ.λ.π. πριν φθάσουμε σε μια τελείως μεικτή φόρμα όπου οι προπονητές του Συλλόγου ήσαν και προπονητές της εθνικής με εντολή του ΣΕΓΑΣ ή της ΓΓΑ και έφοροι του τμήματος ήσαν οι ίδιοι ή άλλοι προπονητές. Αυτό συνέβη διότι άρχισε η Πολιτεία να επεμβαίνει περισσότερο δυναμικά και οικονομικά. Έτσι π.χ έχουμε το Νίκο Γεωργόπουλο τώρα πλέον υπεύθυνο για τους δρόμους ταχύτητας, τον Γιώργο Κάβουρα για το επί κοντώ, τον Γιάννη Καμπαδέλλη για τα εμπόδια κ.λ.π. Σ’ αυτό το σχήμα που είχε διάφορες μορφές ένας παρέμεινε παραδοσιακά πιστός. Ο Γιώργος Ματζώρος. Για περισσότερα από 60 χρόνια, περίπου από το 1945 μέχρι το 2005 ήταν φανατικός οπαδός του Στίβου. Κριτής, Χρονομέτρης. Προπονητής στις μέσες αποστάσεις και ακούραστος συζητητής.
Ζήσης Κουρέλλος
Δημήτρης Κυττέας
Η εποχή των βετεράνων εφόρων του τμήματος ίσως τελειώνει με τον Olympian στα 800μ. του 1948 Γιώργο Καραγιώργο και αρχίζει η νέα όπου ακούγονται περισσότερο σύγχρονα ονόματα όπως: ο δρομέας αντοχής Γιώργος Γενναίος, ο σπεσιαλίστας στην ημιαντοχή του κλειστού Στίβου Σπήλιος Ζαχαρόπουλος, ο παλαιός επικοντιστής των μεγάλων επιτυχιών Δημήτρης Κυτέας που εξακολουθεί σήμερα να αναδεικνύει πρωταθλητές, ο άρχων του Βάδην Άρης Καραγιώργος με τον αδελφό του Χρήστο, ο ψηλός Βασίλης Ζερβουδάκης, ο μεγάλος δρομέας Τάκης Κωνσταντινίδης ο αειθαλής παλαιός δισκοβόλος Μανώλης Μανωλόπουλος , για να φθάσουμε στο σήμερα όπου ο Ζήσης Κουρέλος, ως αρχιπροπονητής βιώνει μια μοναξιά στις ευθύνες, μετά 40 χρόνια στον Παναθηναϊκό (από τότε που τον έφερε ο Γιώργος Κάβουρας από το χωριό) και το 1982 που πήρε καθήκοντα στο Τμήμα. Νοιώθει έντονη τη μοναξιά στην τωρινή κατάσταση της πλήρους διάλυσης, της ένδειας, των στερήσεων και της έλλειψης κάθε ενδιαφέροντος. Κάτι που εντυπωσιακά άρχισε για τους κορυφαίους Έλληνες αθλητές μετά το 2004 ενώ για το Σύλλογο η απαρχή του πρέπει να προσδιορίζεται στο 1979.
Άρης & Χρήστος Καραγιώργος
Επιμέλεια: Γιώργος Λιβέρης
Ετικέτες: Οι εραστές του αποτελέσματος. Προπονητές στίβου.
